Tirilye Taş Mektep

1839 Yılında Sultan Abdülmecit döneminde yürürlüğe konulan Tanzimat Fermanıyla başlayan Osmanlı Devletinin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapısını batılı anlamda düzenlemeyi hedefleyen reformlar sürecinde görülen modernleşme hareketlerinin simgesi olarak imparatorluk topraklarında inşa edilen pek çok okul binasından biride Tirilye’ de bulunan Taş Mektep‘tir. Tirilye’de doğan ve Yunanistan’ da eğitim gördükten sonra metropolit olarak Tirilye’ye dönen Chirisostomos tarafından 1904-1909 yılları arasında yaptırılan ve Hicri 1325 Miladi 1909 yılında tamamlanan Taş Mektep, Tirilye’nin en görkemli yapılarından biridir.

İskele caddesinin batısındaki yamaçta Cami Bayır Caddesi ile Yel değirmeni Sokak arasında 965 m2’lik bir arsa üzerinde inşa edilmiştir.Çatı izdüşümü 623 m2 terasları ise 101 m2 olan binanın batı cephesindeki bir taş üzerinde oyularak yazılmış bulunan M.MYPIDHS APXITEKTWN 1909 ifadesinden, mimarın Myrides olduğunu ve binanın 1909’da tamamlandığı anlaşılmaktadır.Taş Mektep‘ de müdür olarak görev yapan Chirisostomos, daha sonra İzmir metropoliti olmuştur.

Taş Mektep, Kurtuluş Savaşı sonrasında Rumların Türkiye’ yi terk etmesi üzerine, 1924′ de Kazım Karabekir Paşa’nın girişimleri ile yetim ve öksüz çocukların eğitim görmesi amacı ile ” Darü’l-eytam“olarak açıldı.1925’den sonra ilkin beş sınıflı yatılı bölge okulu, daha sonra ilkokul olarak kullanıldı.1940-1942 Yılları arasında asıl işlevine ek olarak eğitmen kursu düzenlendi.1957’de Tirilye Ortaokulu burada açıldı ve bu hizmetini 1989’a değin sürdürdü.Daha sonra yapıda meydana gelen bazı sorunlar nedeniyle terk edildi.

Taş Mekteple ilgili ufak bir not ise Kıbrıs Rum Kesimi Eski Cumhurbaşkanı Makarios‘un bu okulda eğitim aldığıdır.Taş Mektep‘in yapısal elemanları ise zamanının yapı sistemine bağlı olarak pişmiş tuğla ve ahşaptır, üst kısımlarda hımışlı toprak kullanılmıştır.Dış duvarlarında ise özellikle eğimli kısımlarında yer yer sağlam taşlar kullanılmıştır.

Trilye Taş Mektep